Klapy dymowe, które znajdują się na dachach budynków, składają się na systemy oddymiania i najczęściej instalowane są w nowoczesnym budownictwie. Mając na względzie kwestie bezpieczeństwa, warto zatem zadać sobie pytanie, kiedy powinno stosować się tego typu urządzenia? Jak one działają i czy stanowią wystarczającą ochronę, również w kontekście przepisów prawa polskiego?
Czym są klapy dymowe?
Klapy dymowe są to urządzenia, służące do efektywnej wentylacji budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, a także wszelkich innych budowli, w których mogą przebywać w środku ludzie, i którzy mogą tym samym być narażeni na niebezpieczeństwo spowodowane ewentualnym pożarem. A zatem głównym ich zadaniem jest zabezpieczenie dróg ucieczki, jak również umożliwienie sprawnej ewakuacji budynku. Pamiętajmy, że w przypadku pojawienia się ognia, zazwyczaj największym problemem jest dym, znacznie utrudniający wydostanie się na zewnątrz. Stąd też tak duże zainteresowanie klapami dymowymi, które skutecznie odprowadzając dym w przypadku zaistnienia pożaru.
Kiedy należy stosować klapy dymowe?
To, kiedy należy stosować klapy dymowe, jasno regulowane jest przepisami prawa polskiego o stosowaniu urządzeń oddymiających. W dużej mierze zależy to od wysokości budynku oraz typu stref pożarowych, jakie się w nim znajdują. Dokładny zapis wszystkich wytycznych znajdziemy w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., które dotyczy warunków technicznych, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie (§ 245, 246, 247). Co prawda nigdzie nie jest wyraźnie napisane, że należy stosować właśnie klapy dymowe, nie mniej jednak są to urządzeniami najczęściej wybieranymi, jeśli chodzi o grawitacyjne systemy oddymiające. Dlaczego właśnie klapy dymowe?
Otóż, systemy grawitacyjne zwyczajnie są najmniej skomplikowane, a do tego bardzo dobrze spełniają swoją funkcję. Działają one w oparciu o zjawisko konwekcji, a więc naturalnej własności unoszenia się cieplejszych gazów. Jeśli zatem zostanie zapewniona odpowiednia wentylacja na przykład na klatce schodowej, to dym wyleci przez otwarte klapy dymowe, dzięki czemu możliwe będzie przeprowadzenie sprawnej ewakuacji. Takie klapy dymowe z powadzeniem sprawdzają się przy większości systemów montowanych w blokach mieszkalnych, ale też przy innych budynkach. I z tego właśnie wynika tak duża ich popularność na rynku rozwiązań przeciwpożarowych.
Ponadto klapy dymowe śmiało można montować na płaskich dachach lub też na powierzchniach charakteryzujących się lekkim nachyleniem. Z tego względu najczęściej instalowane są w:
• blokach mieszkalnych – służą jako element systemu oddymiania klatek schodowych;
• obiektach przemysłowych, halach magazynowych i fabrykach;
• obiektach handlowych oraz marketach;
• budynkach użyteczności publicznej, urzędach, biurach itp.
Jak działają klapy oddymiające?
Przy tego typu instalacjach najczęściej stosuje się automatyczne uchylanie klap dymowych. Na początku drogi ewakuacyjnej umieszcza się czujnik, wykrywający pojawienie się dymu bądź też innych szkodliwych gazów. Informacje te są przekazywane dalej, co skutkuje automatycznym uruchomieniem się mechanizmu w klapach, znajdujących się w strefach zagrożenia. Tego typu rozwiązanie daje pewność, że osób przebywające wewnątrz budynku są właściwie chronione na wypadek pojawienia się pożaru. Klapy dymowe można też oczywiście otworzyć ręcznie. Jeśli więc dojdzie do awarii ich systemu, nadal mogą one spełniać swoją funkcję i służyć jako odpowiednie zabezpieczenie przeciwpożarowe.
Klapy dymowe i ich rodzaje
Tego typu klapy mogą występować w różnych formach. W przypadku tego typu rozwiązań głównie chodzi o pewną funkcjonalność, którą powinny charakteryzować się te urządzenia, a nie o konkretny produkt. Istotną rolę, z punktu widzenia omawianego problemu, będą spełniały zarówno świetliki dachowe, jak i wyłazy oraz otwierane elementy pasm świetlnych. W tym przypadku niezwykle istotne jest to, aby dany element posiadał wmontowany siłownik podłączony do instalacji, wówczas będzie tworzył z nim system oddymiania w danym pomieszczeniu. Na jaki rodzaj klap oddymiających, zatem się zdecydować? Jest to przede wszystkim uzależnione od indywidualnych potrzeb. I tak wyłazy dachowe umożliwiają bezpieczne wchodzenie na dach, a poza tym pełnią także funkcję świetlika, rozjaśniają, więc wnętrze budynku światłem dziennym. Pasma świetlne również mają swoje zalety. Charakteryzują się przede wszystkim większą powierzchnią, dlatego dają dużo lepsze efekty. Z kolei, jeśli nie zachodzi potrzeba instalowania większych rozwiązań, to śmiało można postawić na klapy dymowe w tradycyjnej postaci, czyli z przepuszczającym akrylem, ewentualnie poliwęglanem na powierzchni górnej. Taki model też jak najbardziej będzie wystarczający.
Gdzie najczęściej instalowane są klapy dymowe w praktyce?
Klapy dymowe instalowane są na dachach różnego rodzaju, zarówno tych krytych blachą, jak i membraną PCV oraz zwykłą papą. Podczas wyboru klapy oddymiającej należy znać dokładne wymiary otworu montażowego. Istotne jest też odpowiednie dobranie wysokości jej podstawy. Obecnie klapy dymowe montowane są bezpośrednio do konstrukcji dachu albo na cokołach – stalowych, metalowych i drewnianych. Klapy dymowe powinny być rozmieszczone równomiernie na całej powierzchni poddachowej. Jeśli w obszarze chronionym znajdują się materiały, różniące się między sobą szybkością oraz intensywnością spalania, wówczas można je rozmieścić nierównomierne, uwzględniając właściwości danych materiałów. Istnieje również ryzyko, że przez takie otwarte klapy dymowe może dojść do rozprzestrzeniania się pożaru, dlatego należy zachować odpowiednie odstępy między nimi. Taka odległość między klapami dymowymi a krawędziami danego budynku nie powinna przekraczać 10 metrów – jeśli nachylenie dachu jest mniejsze niż 12 stopni i 20 metrów – jeśli nachylenie dachu jest większe niż 12 stopni. Zasad te powinny być bezwzględnie przestrzegane, w celu zapewnienia sprawnego działania system oddymiania.
